Τα Χριστούγεννα πλησιάζουν. Και όλοι μας -μικροί και μεγάλοι- προσδοκούμε ανυπόμονα το χαρμόσυνο μήνυμα του χριστουγεννιάτικου άστρου. Στις δύσκολες στιγμές που ζει όλη η ανθρωπότητα σήμερα, νιώθουμε όσο ποτέ την ανάγκη να φωτίσουμε το μέλλον με ελπίδα και αισιοδοξία. Και άγγελοι των ελπιδοφόρων μηνυμάτων είναι ανέκαθεν τα παιδιά.

            Τα παιδιά του ΓΕ.Λ. Ευπαλίου έχουν από μέρες στολίσει το χριστουγεννιάτικο δέντρο στην αίθουσά τους. Σήμερα στόλισαν και μια «ειρεσιώνη», αναβιώνοντας το αρχαίο ελληνικό έθιμο των ημερών. Στόλισαν ένα κλαδί ελιάς με καρπούς, λάδι, μέλι και κρασί, πολύχρωμα μαλλιά και λουλούδια. Το μάθημα σήμερα έγινε… αλλιώς! Με την «ειρεσιώνη» γνώρισαν την αρχαία ελληνική παράδοση και  συνειδητοποίησαν τη δύναμη της εξέλιξης και επιβίωσης της παράδοσής μας στο πέρασμα των αιώνων. Παράλληλα, με αυτό το στολισμένο κλαδί ελιάς, δημιούργησαν το δικό τους πρωτότυπο χαρμόσυνο μήνυμα, προκειμένου να ευχηθούν -όπως οι πρόγονοί μας- υγεία και ευφορία στη μητέρα-φύση, στο σώμα και στις ψυχές των ανθρώπων. Ποιο ήταν το αρχαίο έθιμο της «ειρεσιώνης»;

Στα αρχαία ελληνικά χρόνια υπήρχε το έθιμο της ειρεσιώνης με τους “παίδας τους αμφιθαλείς” (παιδιά που και οι δυο γονείς τους βρίσκονταν στη ζωή) να γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι και να εύχονται στους οικοδεσπότες τραγουδώντας ευχές και παινέματα. Τα παιδιά που κρατούσαν την ειρεσιώνη, ένα κλαδί ελιάς ή δάφνης που πάνω του στόλιζαν συνήθως καρπούς, ταινίες, κομμάτια μαλλιού (τούφες εἶρος ἔριον (=μαλλί), εξού και η ονομασία «ειρεσιώνη») και κρεμούσαν μικρά μπουκάλια γεμάτα κρασί, μέλι και λάδι, τραγουδούσαν στίχους που παραπέμπουν σε νεοελληνικά κάλαντα.    

       Δῶμα προσετραπόμεσθ΄ ἀνδρὸς μέγα δυναμένοιο,

       ὃς μέγα μὲν δύναται, μέγα δὲ βρέμει, ὄλβιος αἰεί.
       Αὐταὶ ἀνακλίνεσθε θύραι. πλοῦτος γὰρ ἔσεισι
       πολλός, σὺν πλούτῳ δὲ καὶ εὐφροσύνη τεθαλυῖα,
5     εἰρήνη τ᾽ ἀγαθή. ὅσα δ᾽ ἄγγεα, μεστὰ μὲν εἴη,
       κυρβέη δ᾽ αἰεὶ κατὰ καρδόπου ἕρποι μᾶζα, ¹

Μπαίνουμε μες στ᾽ αρχοντικὸ μεγάλου νοικοκύρη,
αντρειωμένου και βροντόφωνου και πάντα ευτυχισμένου.
Ανοίξτε, πόρτες, μόνες σας, πλούτος πολὺς να έμπῃ μέσα,
και με τον πλούτο συντροφιὰ χαρὰ μεγάλη κι ευτυχία
κι ολόγλυκη ειρήνη. Τ᾽ αγγεία του όλα γεμάτα να’ναι
και το ψωμὶ στη σκάφη να φουσκώνει πάντα και να  ξεχειλίζει.

..…………………………………………………………………………………

1. Το τραγούδι διασῴζουν ο συντάκτης τοῦ ψευδηροδοτείου Βίου τοῦ Ὁμήρου και η Σούμμα. Είναι δημοτικὸ της Σάμου, οπωσδήποτε αρχαιότερο του 500 π.Χ., (ίσως να  φτάνει και μέχρι τον Ζ΄ π.Χ. αιώνα. Η  γλώσσα του είναι η αυθεντικὴ αρχαϊκὴ ιωνικὴ της Σάμου και έχει δακτυλικὸ εξάμετρο, το μέτρο της επικής ποίησης.

Στην Αθήνα, γιορτάζοντας τα Πυανέψια ή τα Θαργήλια ή τα Διονύσια, το μήνα Ποσειδεώνα (15 Δεκεμβρίου-15 Ιανουαρίου) κρεμούσαν την ειρεσιώνη στο ιερό του Απόλλωνα και στις εξώπορτες των σπιτιών για ένα χρόνο , ενώ στη συνέχεια την έκαιγαν στην τελεστική φωτιά (κάτι που παραπέμπει στα στεφάνια της Πρωτομαγιάς που τα καίμε στις φωτιές του Αη Γιάννη).

          Στα ρωμαϊκά χρόνια, τις καλένδες του Ιανουαρίου (την πρώτη μέρα του χρόνου) τις γιόρταζαν με δώρα και ευχές, ενώ οι αξιωματούχοι αναλάμβαναν υπηρεσίες. Από τις ρωμαϊκές καλένδες πήραν το όνομα τους τα κάλαντα που πήραν τη σημερινή τους μορφή από τα πρωτοχριστιανικά κιόλας χρόνια.

               Από τα Σατουρνάλια (Κρόνεια, 17 – 25 Δεκεμβρίου) προέρχεται και το έθιμο των χοιροσφαγίων. Οι γεωργοί θυσίαζαν χοίρους στον Κρόνο και τη Δήμητρα, για να γίνει εύφορη η γη τους. Μέχρι σήμερα στην ελληνική επαρχία το έθιμο αυτές τις μέρες είναι να τρώμε χοιρινό –και όχι γαλοπούλα…